Het Scherdemaelpark

Het hart van een wijk met een gewaagde stedenbouwkundige invulling
Anderlecht

Over deze groene ruimte

Een dorp in de stad. Deze wijk in Anderlecht, die in de jaren 50-60 werd ontworpen en gebouwd, ligt letterlijk in het Scherdemaalpark.  Met een oppervlakte van 8 ha verbindt deze atypische groene ruimte het Astridpark met het landelijke gebied van Neerpede. Volgens het stedenbouwkundig principe van het Park System staan de vele opmerkelijke bomen er naast appartementsgebouwen, eengezinswoningen, scholen en speelpleinen.

Praktische informatie

Openingsuren

Het park is elke dag toegankelijk voor het publiek volgens onderstaand schema:

  • van 01 januari tot 31 december, van 08u30 tot 15u30;

<

Een vraag of een probleem?

Ingangen

Het Scherdemaalpark ligt tussen: de Camille Vaneukemlaan, de Vrije Academielaan, de Joseph Bracopslaan, de Kapitein Fossoullaan, de Egeldreef, de Vernieuwersdreef, de Vrije Academielaan en de Kanunnik Rooselaan

Openbaar vervoer

BUS: 46 (halte(s) : Scherdemaal, Vanhellemont)

Inrichtingen
  • Toegang voor personen met een beperkte mobiliteit
  • Speelplein

Drie speelterreinen, een tafeltennistafel, petanquebanen, een basketbalterrein, een minivoetbalveld, een zone waar honden vrij mogen rondlopen, banken, vuilnisbakken

Toegankelijkheid PBM’s

De site is aangepast aan personen met beperkte mobiliteit.

Natuur

Bij de ingang van het park staan twee gebouwtjes in natuursteen die de thujahagen en glansmispels met rode bladeren ondersteunen.  Voor het gebouwtje werd ook een kleine rozentuin aangelegd.  Maar dit atypisch park in Anderlecht is vooral bekend voor een aantal merkwaardige bomen die werden geplant bij de aanleg van de wijk volgens het stedenbouwkundig Park System-concept.  Zo zijn er onder meer :

  • de Anna Paulownaboom (omtrek: 3,46 meter) - de grootste in zijn soort in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest).
  • de Betula pendula Laciniata (omtrek:  1,14 meter - de grootste in zijn soort)
  • de Turners eik (omtrek: 1,85 meter – de 2de grootste)
  • de zwarte balsempopulier (omtrek: 2,47 meter – de 4de grootste)
  • de meelbes (omtrek: 1,48 meter – de 7de grootste)
  • de Amur kurkboom (omtrek:  1,44 meter – de 10de grootste).

Fauna

heggenmus
boomblauwtje
zwarte kraai
spreeuw
zwartkop
gaai
boomkruiper
merel
staartmees
koolmees
nijlgans
halsbandparkiet
grote bonte specht
groene specht
ekster
houtduif
vink
tjiftjaf
roodborst
boomklever
bont zandoogje
turkse tortel
winterkoning
atalanta

Geschiedenis

Vóór de 20e eeuw

Vanaf de 11e eeuw geven alle vermeldingen aan dat de gronden van Scherdemaal werden bewerkt.  In de 18e eeuw tekent de Ferrariskaart, de eerste systematische cartografie op grote schaal, een uitgestrekte landelijke ruimte tussen Anderlecht en de gehuchten van Neerpede en Broek.  Maar wat betekent Scherdemaal eigenlijk?  De naam verwijst naar een oud meetinstrument (“maal”) van de Brabantse handwevers.  Dit komt overeen met de lengte van een pas (“scherde”).

20e eeuw

Begin jaren dertig besliste de gemeente Anderlecht om op het plateau van Scherdemaal een nieuwe wijk van ongeveer twintig ha aan te leggen.  Het project is een gevolg van de opvattingen van die tijd, met een geometrisch netwerk van wegen die blokken van terreinen met uitgelijnde huizen afbakenen. Maar het project wordt niet uitgevoerd en de tuinbouwactiviteiten worden voortgezet.

In 1945 verwerft de Grondregie, de dienst die het privépatrimonium van de gemeente beheert, alle percelen.  Begin jaren vijftig wil burgemeester Joseph Bracops (1900 -1966) er een nieuwe vorm van stedenbouw toepassen, die aansluit bij de naoorlogse ambities.  Hij maakt komaf met het vorige project en er worden nieuwe plannen opgesteld volgens het Park System-concept.  Het achterliggende idee: een bewoonde groene gordel creëren.  Om de sociale segregatie aan te pakken, worden gediversifieerde woningen (woontorens, kleine gebouwen, eengezinswoningen), maar ook scholen en handelszaken gebouwd in het midden van een keten van groene eilandjes.  Dit lijkt op een lange groene promenade waar de auto niet welkom is en naar de grote lanen wordt verbannen.

Georges Messin, gemeentelijk ingenieur, is aan zet en probeert de filosofie achter het Park System zo veel mogelijk toe te passen:  “Zon, groen, ruimte.” Het project wordt in 1964 ingehuldigd en verbindt park en wijk onherroepelijk met elkaar.  De groene ingang van de ene is ook de ingang van de andere.  De villa’s gaan verscholen achter hagen, de appartementsgebouwen staan op palen, de basisscholen grenzen aan speelpleinen en in de centrale groene ruimte staat een aantal merkwaardige bomen.

Een echt dorp in de stad waar verschillende leeftijden en sociale klassen wonen.  Alles is zodanig uitgetekend dat iedere bewoner over minstens 20 m2 groen kan beschikken.  Het park vormt de centrale groene ruimte die de kinderen gebruiken om naar school te gaan en de volwassenen om de handelszaken in de buurt te bezoeken.  De tuinen van de villa’s gaan over in het park. Maar het onderscheid tussen privésfeer en publieke sfeer wordt behouden.

Ook vandaag is het Scherdemaalpark de meest geslaagde vertaling van de theorie van het Anderlechtse Park System en een voorbeeld van dit type van inrichting in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Praktische informatie

Openingsuren

Het park is elke dag toegankelijk voor het publiek volgens onderstaand schema:

  • van 01 januari tot 31 december, van 08u30 tot 15u30;

<

Een vraag of een probleem?

Ingangen

Het Scherdemaalpark ligt tussen: de Camille Vaneukemlaan, de Vrije Academielaan, de Joseph Bracopslaan, de Kapitein Fossoullaan, de Egeldreef, de Vernieuwersdreef, de Vrije Academielaan en de Kanunnik Rooselaan

Openbaar vervoer

BUS: 46 (halte(s) : Scherdemaal, Vanhellemont)

Andere groene ruimten in de buurt