Het Scheutbospark

Wandelen en ontspannen
Anderlecht Sint-Jans-Molenbeek
koele zone groene wandeling

Over deze groene ruimte

De aanleg van het Scheutbospark in Sint-Jans-Molenbeek beantwoordt aan de nieuwe tuinbouwkunst. Die biedt een antwoord op de verwachtingen van de burgers, en versterkt tegelijk de landschappelijke en ecologische mogelijkheden van een plek – in dit geval: de vraag naar de typische velden en braaklanden van het Brabantse platteland.

Praktische informatie

Openingsuren

Het park is elke dag toegankelijk voor het publiek volgens onderstaand schema:

  • van 01 november tot 28 februari, van 07u00 tot 19u00;
  • van 01 maart tot 30 april, van 06u00 tot 21u00;
  • van 01 mei tot 30 augustus, van 06u00 tot 22u00;
  • van 01 september tot 31 oktober, van 07u00 tot 20u00;

Af en toe bezoeken van parkwachters.

Een vraag of een probleem?

Ingangen 

De ingangen tot het Molenbeekse Scheutbospark liggen aan de Louis Mettewielaan, de Scheutbosstraat, de Maurice Van Hemelrijklaan. U kunt er ook in lopen via het aanpalende Scheutbos.

Openbaar vervoer

BUS: 49, 86 (halte(s) : Machtens) - 87 (halte(s) : Begraafplaatsen, Elbers)

Inrichtingen

  • Toegang voor personen met een beperkte mobiliteit
  • Fontein met drinkbaar water
  • Speelplein
  • Moestuin

Moestuintjes beheerd door Leefmilieu Brussel, een vlonder voor observatie langs de Leibeek, een verdeler voor hondenpoepschepjes, hondentoiletten aan de drie parkingangen, zitbanken, vuilnisbakken, schuilplaats voor tuiniers en parkwachters.

Bereikbaarheid andersvaliden 

De sterke helling (8%) van het Scheutbospark maakt het moeilijk toegankelijk voor personen met een beperkte mobiliteit. Toch is de toegankelijkheid in het klassieke landschapsparkgedeelte verzekerd door de gebruikte wegbedekking langs de Louis Mettewielaan en de Van Hemelrijklaan.

Twee speelpleinen

  • Een speelplein rond het thema van de « Far West » voor kinderen van 3 tot 7 jaar. Er staan schommels, draaimolens, een hut met glijbaan, wippen en beeldhouwwerken die verwijzen naar het thema van de « Far West ».
  • Een avontuurlijk speelplein voor kinderen van 3 tot 12 jaar. Een zone voor de kleintjes (3-6 jaar) met een hut, een zandbak, schommels, zandspelletjes en een glijbaan. Een zone voor de grootsten (6-12 jaar) met twee grote glijbanen en een toren met klimspelen, net als een uitkijktoren over het bos, verbonden met ‘apenbruggen’. Er bevindt zich ook een grote zandbak en houten evenwichtsstructuren. Rond de spelelementen staan picknicktafels en zitplaatsen zodat de begeleiders en kinderen zich kunnen ontspannen.

Natuur

Toen Leefmilieu Brussel zes hectare in erfpacht kreeg om er een park aan te leggen, bestond dat deel van het Scheutbos uit spontane moestuintjes, enkele interessante vegetatierestanten, grote wilgen en verwaarloosde graasweiden. Het geheel leek op een onbestemd terrein vol afval en sluikstorten.

De stedenbouwkundige omgeving (torengebouwen, eengezinswoningen, scholen, enz.) bestemde het park voor als een gebied voor recreatie en wandelingen voor alle buurtbewoners. Maar het was noodzakelijk om ook de bestaande ecologische mogelijkheden in ere te houden.
De filosofie van het project bestond er dan ook in om het in een aantal stappen aan te leggen. Aan de kant van de stad is het park landschappelijk en eerder klassiek, met speeltuintjes, grasperken, geordende en gestructureerde aanplantingen, rustzones. Maar verderop, in de richting van het meer rurale landschap van het site het Scheutbos, wordt het park minder gestructureerd en geordend, met een strook hoogstammen, maaiweiden, vochtige zones en braaklanden.

Het Brusselse Gewest ging ervan uit dat de moestuintjes een recreatieve functie hadden, maar ook een rol speelden in het sociale weefsel van veel Molenbekenaren. Bovendien hadden ze een duidelijke plaats in het landschap. Daarom besloot men om ze te behouden, maar ze wel te reorganiseren in functie van rationeel gebruik, eenvormigheid en esthetisch uitzicht. Doorlevende hagen met een belangrijke ecologische functie werden rond de moestuintjes geplant.

De Leibeek, die voor een deel was gekanaliseerd en overdekt, werd opnieuw bovengronds gebracht. Ze kreeg een bredere loop om zo een overstromingszone en twee waterpoelen te creëren. De ophoging van de indamdijken verhoogde het overstromingsfenomeen zodat er kansen kwamen voor de typische plantengroei en fauna van vochtige zones. Die waren verdwenen voor de aanleg van het park, maar nu kunt u ze weer waarnemen vanaf de vlonder die leidt naar de weiden van het geklasseerde gebied.

De weiden van Scheutbos worden jaar na jaar rijker (nieuwe soorten bloemen, grassen en peulgewassen) en zijn een rustplaats voor lijsters, merels, spreeuwen, houtduiven en kraaien die er voedsel in overvloed vinden. Regelmatig ziet u er ook een haas, bos-, kleine spits- of woelmuis lopen.

In het kleine bos in het noorden en op de plaatsen waar bonte spechten, goudhaantjes en staartmezen voorkomen, groeien orchideeën (Epipactis helleborine). De grote knotwilgen (Salix alba) worden overal in het landschap bewaard voor hun landschappelijke waarde: ze geven het landschap reliëf en volume.

Fauna

heggenmus
vuurjuffer
lantaarntje
oranje zandoogje
grote keizerlibel
icarusblauwtje
boomblauwtje
distelvlinder
grote gele kwikstaart
canadese gans
goudvink
buizerd
wilde eend
landkaartje
putter
witgat
kauw
bosuil
citroenvlinder
roek
zwarte kraai
gewone pad
krasser
sperwer
spreeuw
fazant
boomvalk
slechtvalk
zwartkop
braamsluiper
grasmus
waterhoen
gaai
zilvermeeuw
aalscholver
koninginnenpage, koninginnepage
grote groene sabelsprinkhaan
bruine kikker
boomkruiper
kramsvogel
koperwiek
zanglijster
blauwe reiger
zwartsprietdikkopje
huiszwaluw
boerenzwaluw
zuidelijke boomsprinkhaan
merel
staartmees
koolmees
huismus
bruin zandoogje
nijlgans
dagpauwoog
halsbandparkiet
kleine vos
grote bonte specht
groene specht
ekster
klein koolwitje
groot koolwitje
klein geaderd witje
houtduif
vink
keep
fitis
tjiftjaf
vuurgoudhaan
goudhaan
roodborst
zwarte roodstaart
kleine karekiet
bosrietzanger
boomsprinkhaan
boomklever
barmsijs
bloedrode heidelibel
bruinrode heidelibel
sijs
iepenpage, iepepage
bont zandoogje
turkse tortel
winterkoning
groenling
atalanta

Flora

look-zonder-look
eenstijlige meidoorn
pinksterbloem
knoopkruid
spaanse aak
gewone esdoorn
koninginnenkruid
gevlekte aronskelk
gewone margriet
gele lis
hondsdraf
watermunt
sint-janskruid
zevenblad
lidrus
moerasspirea
scherpe boterbloem
japanse duizendknoop
riet
grote kattenstaart
gewone salomonszegel
winterlinde
beekpunge
grote vossenstaart

Geschiedenis

Oorspronkelijk was het Scheutbosgebied, zoals een groot deel van Brabant, begroeid met een reusachtig steenkoolbos. De ontginning begon in de achtste eeuw en 400 jaar later was bijna de hele zone ontbost om ze te gebruiken als landbouwgrond. Een aantal boerderijen, zoals die van Moortebeek en Ravensteen, hingen af van het feodale hof van Brabant en staan vermeld in de documenten van die periode.

Het gebied is ook gekend omdat er in de middeleeuwen een belangrijke veldslag plaatshad: de graaf van Vlaanderen, Lodewijk van Male, maakte aanspraak op een deel van Brabant en verpletterde er op 17 augustus 1356 de Brusselse troepen.

En het landschap? De Ferrariskaart toont dat het Scheutbos in 1775 een geheel was van bossen (in het noorden), landbouwgronden, vijvers (in het diepste punt van de vallei) en vochtige weiden. Twee riviertjes doorkruisen dit heuvelachtige terrein: de Maalbeek die van west naar oost stroomt, en de Leibeek die er ontspringt.

De verstedelijking van het gebied begon in de negentiende eeuw. De bossen verdwenen een voor een, de vijvers werden drooggelegd, de vochtige gronden gedraineerd en er kwamen wegen. Bij het begin van de twintigste eeuw werden de landbouwgronden die vroeger in de alluviale valleibodem lagen, verplaatst naar de hellingen. De Leibeek droogde uit als gevolg van de aanleg van de Mettewie- en Machtenslaan. Daarna versnelde de verstedelijking: op het terrein verschenen een rusthuis, de ‘Cité joyeuse’, het atheneum van Molenbeek en grote torengebouwen met appartementen. Als het plan van aanleg voor die sector in 1990 niet herzien was, zou het Scheutbos nu volledig verdwenen zijn.

In 1992 gaf de gemeente Molenbeek zes hectare in het noordoostelijke deel van het Scheutbos in erfpacht aan het Brusselse Gewest om er een park aan te leggen voor de inwoners van de nieuwe wijken.

Vandaag is het gebied opgedeeld in twee duidelijk gescheiden sectoren: een gewestpark van zes hectare dat tussen 1993 en 1995 door leefmilieu Brussel-BIM werd aangelegd en een halfnatuurlijk gebied dat in 1997 werd geklasseerd.

Patrimonium

Beeldhouwwerken

Drie maansikkels en een boog (2000)

Met dit beeldhouwwerk in rood gelakt staal won Thierry Bontridder (1956) de beeldhouwwedstrijd van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 2000. Het jaar daarop kwam het kunstwerk in het Scheutbospark. Ondanks de grote afmetingen heeft het een lichte structuur. Het werk bestaat uit drie maansikkels die de weg van de maan in de kosmos symboliseren. De boog die uit de grond oprijst en er weer in verdwijnt, staat voor de band tussen hemel en aarde. In meer algemene termen gaat het om een symbolische voorstelling van het evenwicht in de ruimte.

Nieuws & evenementen

Praktische informatie

Openingsuren

Het park is elke dag toegankelijk voor het publiek volgens onderstaand schema:

  • van 01 november tot 28 februari, van 07u00 tot 19u00;
  • van 01 maart tot 30 april, van 06u00 tot 21u00;
  • van 01 mei tot 30 augustus, van 06u00 tot 22u00;
  • van 01 september tot 31 oktober, van 07u00 tot 20u00;

Af en toe bezoeken van parkwachters.

Een vraag of een probleem?

Ingangen 

De ingangen tot het Molenbeekse Scheutbospark liggen aan de Louis Mettewielaan, de Scheutbosstraat, de Maurice Van Hemelrijklaan. U kunt er ook in lopen via het aanpalende Scheutbos.

Openbaar vervoer

BUS: 49, 86 (halte(s) : Machtens) - 87 (halte(s) : Begraafplaatsen, Elbers)

Andere groene ruimten in de buurt