Karreveld

• Toegang voor personen met een beperkte mobiliteit

De herkomst van de naam Karreveld is niet duidelijk. De meest aanvaarde verklaring heeft te maken met de aard van de grond: ‘karreelvelt’ of veld met steenbakkersklei. Een activiteit die veel voorkwam in de 19e en het begin van de 20e eeuw (verschillende plaatsnamen in de wijk getuigen hier trouwens van), maar die waarschijnlijk veel ouder is.

De eerste gekende vermelding van het gebied dateert van 1253. Jan I ‘de Overwinnaar’, hertog van Brabant, schonk zijn echtgenote Margaretha, dochter van de Franse koning Lodewijk de Heilige, het domein ‘Carnevelt’. Het was geen heerlijkheid, maar eerder een uitgestrekt stuk grond dat in de archieven van het Ancien Regime opduikt telkens het van eigenaar verandert. Dat was ook het geval in 1780, wanneer het (voor 150 jaar) in het bezit kwam van de familie de Villegas uit Sint-Pieters-Jette, die al het kasteel Rivieren in Ganshoren in handen had. In die tijd lag het domein op het grondgebied van Anderlecht, maar door een uitwisseling van percelen in 1812 kwam het op het grondgebied van Sint-Jans-Molenbeek te liggen.

In het begin van de 20e eeuw lag domein Karreveld er verlaten bij, amper onderhouden door zijn eigenaars. Het tracé van de lanen van de Grote Ring die men dacht te verlengen tot voorbij het plateau van Koekelberg vormde een bedreiging voor zijn voortbestaan. Ondertussen werd het park soms gebruikt als vertrekplaats voor luchtballons en werd in de buurt ook een houten velodroom voor wielerwedstrijden gebouwd. Die sportevenementen trokken zo veel volk aan dat de kasteelhoeve werd omgevormd tot een melksalon-restaurant met de naam ‘Grande Laiterie du Vélodrome’.

In diezelfde periode werd de Franse filmmaker Alfred Machin, die voor de firma Pathé werkte, directeur van een van haar dochterondernemingen, Belge-Cinéma Film. In 1912 liet hij in Karreveld een glazen studio bouwen en richtte hij in de infrastructuren van de velodroom ateliers en lokalen voor de artiesten in. Er was ook een kleine dierentuin in het park: sommige bewoners hiervan zullen trouwens opduiken in de films die er werden opgenomen. Na de oorlog kwamen hier andere regisseurs een tijdje werken.

Wanneer de gemeente Molenbeek het domein Karreveld in 1930 van de Graaf van Villegas kocht, had het een oppervlakte van 16 hectare met daarop – naast de kasteelhoeve en haar vijver – bossen, weiden en moerassen gevoed door twee beekjes (de Paruck en de Korenbeek). Doel van de aankoop door het gemeentebestuur was om een groot deel van dit terrein vol te bouwen. De Louis Mettewielaan, de Jean de la Hoeselaan, de Vrijheidslaan en de Karreveldlaan werden er aangelegd en op talloze percelen werden villa’s gebouwd. Wat nog van het park van de kasteelhoeve overbleef, werd in 1952 als publieke tuin ingericht. Het erg beschadigde gebouw (dat vóór de oorlog nog enigszins was versterkt) en dat in 1955 als monument was geklasseerd, werd met het oog op de wereldtentoonstelling van 1958 in zijn oude staat hersteld volgens de plannen van architect Pierre De Bruyne. Tot in 1980 zal het dienstdoen als hotel. Later werd het een cultureel centrum en herbergt het het kantoor van de schepen van cultuur van Molenbeek. Er kunnen ook recepties worden georganiseerd.

De kasteelhoeve van Karreveld 

Het kasteel werd tussen de 16e en 17e eeuw in een landhuisstijl gebouwd. Vroeger deed een deel van de gebouwen dienst als woning, terwijl het andere aan de landbouwactiviteiten was gewijd. Van het oorspronkelijke gebouw blijft enkel de puntgevel en de façade over. Ze spiegelen zich in de vijver die langs het water wordt doorgetrokken door een terras met stenen relingen en enkele bloembakken. De andere delen, zoals de schuur, werden tussen 1952 en 1958 heropgebouwd. Het geheel ligt rond een binnenplein dat bereikbaar is via een portiek (gerestaureerd in 1997) en is opgetrokken in een typische Brabantse architectuur van bakstenen en deuren en ramen omlijst met witte steen.