Zavelenberg
Over deze groene ruimte
De Zavelenberg is een voorbeeld van een speciaal soort openbare ruimte: overblijfselen van landelijk gebied, gestructureerd zoals in vroegere tijden met hagen, afsluitingen en boomgroepjes.
In 1991 kocht het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een deel van 16 hectare, dat in 1989 werd beschermd.
De Zavelenberg is een gebied met landelijk en landschappelijk karakter dat opvalt door zijn homogeniteit. Een beboste heuvel, die privébezit is, is het centrale en hoogste punt. Een aanplant met boskarakter bedekt de resten van de vroegere steengroeve. Vanaf de heuvel daalt het terrein van weilanden met hagen er rond, langzaam af naar het noorden en het westen.
Aan de voet van de heuvel stroomt een beekje, omgeven door weilanden, met een waterplas. Deze beek ontspringt in een vochtig bos met een rijke onderhoutflora. In de weiden grazen runderen.
Het beheer van Leefmilieu Brussel wil dit authentieke landelijke uitzicht en de biologische kenmerken van de omgeving vrijwaren.
Praktische informatie
Openingsuren
Het park is elke dag toegankelijk voor het publiek volgens onderstaand schema:
- van 01 november tot 28 februari, van 07u00 tot 19u00;
- van 01 maart tot 30 april, van 06u00 tot 21u00;
- van 01 mei tot 30 augustus, van 06u00 tot 22u00;
- van 01 september tot 31 oktober, van 07u00 tot 20u00;
Af en toe bezoeken van parkwachters.
Een vraag of een probleem?
- Tijdens bewakingsuren, neem contact op met de parkwachters.
- Tijdens de kantooruren, Leefmilieu Brussel : 02 775 75 75 of info@leefmilieu.brussels
- In noodgevallen, de Politiezone Brussel-West : 02 412 12 12.
Toegang
De Zavelenberg ligt op het grondgebied van de gemeente Sint-Agatha-Berchem. De ingangen liggen aan de Dendermondestraat, Keizer Karellaan, Zavelenberggaarde en Openveldstraat.
Openbaar vervoer
BUS: 84 (halte(s) : Basilix) - 87 (halte(s) : Basilix, Berchem-Shopping) - 216 (halte(s) : Berchem-Shopping)
TRAM: 82 (halte(s) : Alcyons, Berchem-Shopping)
Inrichtingen
Twee speeltuinen waarvan een voor kinderen van 3 tot 7 jaar met een boot, een buigbrug, een glijbaan en -buis. Een andere speelzone voor jongeren van 8 tot 12 jaar met een net en een klimmuur, een klimrek, een hellend vlak en een glijbaan. Een schuilhokje, moestuintjes, informatieborden, zitbanken, vuilnisbakken, een verdeler voor hondenpoepschepjes.
Omdat er vee graast en dieren rondlopen die gevoelig zijn voor verstoring van hun habitat, moeten honden altijd aan de leiband blijven.
Natuur
Geschiedenis
De ongelijke topografie van de Zavelenberg is een gevolg van de uitbating van de groeve van Balegemse steen die het landschap in de middeleeuwen sterk doorgroefde (een steenlaag die ook werd ontgonnen in de aanpalende bossen van Laarbeek, Poelbos en Dielegembos). De kalk- en zandsteenlagen bevinden zich in zandlagen die in het eoceen werden gevormd. Dat verklaart de naam van het gebied: “de Zavelenberg” of “zandberg of –heuvel”.
Het hoogste punt van de Zavelenberg is een ronde beboste heuvel die vroeger ‘den Romeinen graf’ werd genoemd. Inderdaad, veel mensen dachten dat het een Romeinse tumulus was, vooral omdat er op verschillende plaatsen resten van Romeinse nederzettingen waren gevonden. Er werden nochtans nooit resten van bewoning gevonden en de herwerkte aard van de ondergrond doet eerder vermoeden dat zandafval en uitgegraven aarde van de steengroeve de heuvel vorm gaven.
De ontginning van de Zavelenberg gebeurde al heel vroeg. Daarna vormde hij eeuwen lang een eerder bebost gebied, met her en der graasweiden en vochtige terreinen, soms zelfs moerassen, kleine stukjes landbouwgrond, hagen en in een latere periode ook lokaal aangrenzende moestuintjes.
De kasteelhoeve langs de Dendermondestraat staat al op de Ferraris-kaart van 1770 en wordt vermeld in geschriften van 1660. Ze zou een opvolger kunnen zijn van het in 1527 vermelde ‘Hof ter Zijpe’. In de twintigste eeuw woonde eerst een tuinbouwer in deze hoeve, later werd ze een drankgelegenheid, maar nu bestaat ze niet meer. Er wordt beweerd dat de Nationale Maatschappij voor de Huisvesting, die de Zavelenberg kocht om er 400 sociale woningen te bouwen, de boerderij in 1955 sloopte om zo een mogelijke klassering te vermijden. Want zo’n procedure zou de dood hebben betekend voor hun project (dat hoe dan ook nooit werd uitgevoerd).
De snelle verstedelijking van Sint-Agatha-Berchem en Ganshoren na de aanleg van de Keizer Karellaan als belangrijkste verkeersader naar Vlaanderen en de kust, en later naar de E40, betekende een forse verkleining van het gebied van de Zavelenberg, dat zo trouwens definitief in tweeën werd gesneden.
Van het oorspronkelijke landbouwgebied blijft alleen nog een stuk van 16 hectare over. Dat werd in 1989 beschermd. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nam het in 1991 voor een deel over van de Nationale Maatschappij voor Huisvesting.
Praktische informatie
Openingsuren
Het park is elke dag toegankelijk voor het publiek volgens onderstaand schema:
- van 01 november tot 28 februari, van 07u00 tot 19u00;
- van 01 maart tot 30 april, van 06u00 tot 21u00;
- van 01 mei tot 30 augustus, van 06u00 tot 22u00;
- van 01 september tot 31 oktober, van 07u00 tot 20u00;
Af en toe bezoeken van parkwachters.
Een vraag of een probleem?
- Tijdens bewakingsuren, neem contact op met de parkwachters.
- Tijdens de kantooruren, Leefmilieu Brussel : 02 775 75 75 of info@leefmilieu.brussels
- In noodgevallen, de Politiezone Brussel-West : 02 412 12 12.
Toegang
De Zavelenberg ligt op het grondgebied van de gemeente Sint-Agatha-Berchem. De ingangen liggen aan de Dendermondestraat, Keizer Karellaan, Zavelenberggaarde en Openveldstraat.
Openbaar vervoer
BUS: 84 (halte(s) : Basilix) - 87 (halte(s) : Basilix, Berchem-Shopping) - 216 (halte(s) : Berchem-Shopping)
TRAM: 82 (halte(s) : Alcyons, Berchem-Shopping)